بالا رفتن سن جمعیت و از طرف دیگر، گذشت بیش از شصت سال از عمر نظام سهامداری در کشور، بصورت طبیعی مسایل حقوقی خاص خودش را در شرکت های بوجود می آورد.
امروزه یکی از این مسایل که بیشتر از گذشته خودش را نمایان کرده مساله مالیات بر ارث نسبت به سهام در شرکت های سهامی است که مردم آن را به عنوان مالیات بر ارث سهام دنبال می کنند. بعد از مرگ شخص وراث او وظیفه دارند فهرستی از اموال و دارایی های متوفی را تهیه کرده و تسلیم به اداره امور مالیاتی کنند که در این مورد به صورت کامل و شفاف در مطالب قبلی توضیح داده شده است.
سهام و اوراق بهادار در اظهارنامه حاوی کلیه اقلام ماترک متوفی
سهام (شرکت های سهامی) و سهم الشرکه متوفی و اوراق بهادار وی (مانند اوراق قرضه و اوراق مشارکت و…) هم در این فهرست جای می گیرند و بعد از فوت شخص و هنگام تقسیم سهام و اوراق بهادار متوفی بین وراث وی، بر این نوع از اموال مالیات بر ارث تعلق خواهد گرفت.
میزان مالیات بر ارث نسبت به سهام
هدف از بیشتر جستجوهای که مردم درباره مالیات بر ارث نسبت به سهام دارند آگاهی از میزان مالیات بر ارث نسبت به سهام و چگونگی و مراحل قانونی انجام آن است.
مالیات بر ارث نسبت به سهام و اوراق بهادار
۱- بسیاری از مدیران در شرکت های سهامی برای نگهداری دفتر سهام و ثبت دقیق نقل و انتقالات سهام کوتاهی و غفلت می کنند. این کوتاهی می تواند چالش های بزرگی را در گلوگاه های زیادی ایجاد کند از جمله در مرحله شناسایی و قبول تعداد سهام موجود و سهام منتقل شده سهامداران درگذشته.
۲- به لزوم دریافت گواهی فوت و سپس گواهی انحصار وراثت برای سهامدار متوفی اهمیت بدهید. زیرا بدون وجود گواهی انحصار وراثت، مدیران شرکت سهامی نمی توانند شخصی را ورثه سهامدار متوفی به شمار آورند حتی در صورتی که یقین داشته باشند که او از ورثه متوفی هست.
۳- وراث سهامداری که فوت شده است باید در اظهارنامه مالیات بر ارث تعداد سهام فرد متوفی در شرکت را به عنوان بخشی از اموال بجامانده از او افشا کرده باشند.
۴- دریافت مفاصا حساب مالیات بر ارث نسبت به سهام فرد درگذشته و ارایه آن به شرکت برای انتقال سهام او به ورثه و ثبت آن در دفتر سهام شرکت، ضرورت دارد.
۵- تقسیم سهام بین وراث برابر قوانین ارث ایران بعمل خواهد آمد. تقسیم ارث بین وراث از جمله در مورد سهام بر اساس دین و مذهب فرد متوفی انجام خواهد شد.
۶- در ستون نقل و انتقالات دفتر سهام شرکت، انتقال سهام از سهامدار متوفی با اشاره به شماره و تاریخ گواهی انحصار وراثت به ورثه درج خواهد شد و به امضای ورثه هم خواهد رسید.
۷- اوراق سهام قبلی اخذ و ابطال خواهد گردید و برای هر کدام از ورثه متناسب با تعداد سهامی که به آنها به ارث رسیده است ورقه سهام، صادر و تحویل خواهد شد.
نرخ مالیات بر ارث نسبت به سهام متوفی چقدر است؟
طبق بند دوم ماده ۱۷ قانون مالیات های مستقیم که نرخ مالیات بر ارث نسبت به سهام و سهم الشرکه را یک و نیم برابر نرخ های مندرج در مواد ۱۴۳ و ۱۴۳ مکرر قانون مالیات های مستقیم دانسته است، نرخ مالیات بر سهام و سهم الشرکه غیر بورسی متوفی هنگام تقسیم و واگذاری بین وراث او ۶ درصد ارزش اسمی آنها، و نرخ مالیات بر ارث نسبت به سهام و سهم الشرکه بورسی متوفی ۷۵ صدم درصد ارزش فروش آنها خواهد بود.
نرخ مالیات بر ارث نسبت به سود سهام
طبق ماده ۱۷ قانون مالیات های مستقیم، مالیات بر ارث سهام و مالیات بر ارث «سود سهام»، هر کدام جداگانه محاسبه می شوند. به این گونه که در بند دوم ماده ۱۷ قانون مالیات های مستقیم، نرخ مالیات بر ارث نسبت به خود سهام و سهم الشرکه بیان شده و در بند اول آن نرخ مالیات بر سود این سهام و سهم الشرکه را بیان نموده است.
بنا بر بند دوم ماده ۱۷ قانون مالیاتهای مستقیم، مالیات ارث بر سود سهام و سهم الشرکه ۳ درصد تا تاریخ نقل و انتقال به وراث است.
طبقات وراث
نرخ های یاد شده برای مالیات بر ارث سهام و مالیات بر ارث اوراق بهادار به وراث طبقه اول، یعنی به پدر و مادر و همسر و فرزند و نوه متوفی اختصاص دارد. برابر تبصره دوم ماده ۱۷ قانون مالیات های مستقیم، نرخ های یاد شده در این ماده برای وراث طبقه دوم، دو برابر و برای وراث طبقه سوم، چهار برابر خواهد بود.
یعنی: نرخ مالیات ارث بر سهام غیر بورسی برای وراث طبقه دوم ۱۲ درصد ارزش اسمی سهام و سهم الشرکه، و نرخ مالیات بر سهام بورسی برای وراث این طبقه ۶ درصد خواهد بود. نرخ مالیات ارث بر سهام غیر بورسی برای وراث طبقه سوم ۲۴ درصد ارزش اسمی سهام و سهم الشرکه و نرخ مالیات بر سهام بورسی برای وراث این طبقه ۱۲ درصد است.
نکته: منظور از ارزش اسمی سهام، همان مبلغی است که در اوراق سهام برای هر سهم در نظر گرفته شده است.