بعد از مرگ سهامدار تکلیف این سهام عدالت متوفی چیست؟
سهام عدالت متوفی امروزه در طی چند دهه گذشته، خصوصی سازی به یکی از هدفهای بسیار مهم و اساسی دولت تبدیل شده است، دولت نهم هم اقدام به واگذاری سهام عدالت به مشمولان این سهام کرده است. ابتدا این طرح شامل مددجویان کمیته امام خمینی و بهزیستی جز مشمولان می باشند و سپس این سهام به دیگر اقشار از جمله بازنشستگان و کارکنان دستگاه های اجرایی هم تعلق گرفت.
بعد از آنکه مدت واگذاری این سهام به اتمام رسید، دیگر ثبت نام انجام نشده و حتی اگر خانواده ای جزو مشمولان این سهام به شمار رفته و صاحب فرزند جدیدی شود، به فرزند جدید او سهام عدالت تعلق نخواهد گرفت. اما تکلیف سهام عدالت مشمولان سهامی که فوت کرده اند چه خواهد شد؟ آیا این سهام به وراث سهامدار منتقل خواهد شد؟ در ادامه به توضیحات کاملی در خصوص سهام عدالت متوفی و وراث قانونی این سهام می پردازیم.
تقسیم سهام عدالت متوفی بر چه اساسی است؟
به هر حال مرگ جزء جدایی ناپذیر زندگی انسان بوده و فرار از آن ممکن نیست. در گذر زمان ممکن است سهامداران به دلایل و علل گوناگون فوت کنند. اما سوالی که در اینجا مطرح می شود آن است که بعد از مرگ سهامدار، تکلیف این سهام عدالت چه خواهد شد؟ در واقع سهام عدالت نیز یکی از دارایی های متوفی محسوب می شود و از آن جهت که ماترک متوفی بعد از فوت ایشان به ورثه منتقل می شود، بنابراین این سهام نیز منطقا بعد از فوت مالک باید میان ورثه تقسیم شود.
سوال دومی که ممکن است در ذهن شما نیز نقش بسته باشد، آن است که تقسیم این سهام بر چه اساسی انجام خواهد شد؟ همانطور که گفته شد سهام عدالت در زمره میراث متوفی است، بنابراین تقسیم آن نیز از قواعد ارث تبعیت خواهد کرد. همچنین قرار است بعد از آنکه آزادسازی سهام عدالت به پایان رسید، وراث ظرف یک الی دو ماه به دفاتر خدمات پیشخوان دولت مراجعه کرده و از طریق شرکت سپرده گذاری فرآیند انتقال سهام به ورثه انجام گیرد. تا قبل از آنکه ثبت متقاضیان آزاد سازی سهام عدالت در سامانه انجام گیرد، وراث سهامدارانی که فوت شده اند لازم نیست اقدامی انجام دهند.
سهام عدالت برای وراث
تا به اینجا متوجه شدیم که سهام عدالت متوفی به وراث قانونی او منتقل خواهد شد، اما این وراث چه کسانی را شامل می شوند؟ طبق قواعد ارث، وارث به سه طبقه تقسیم خواهند شد و هر کدام از این طبقات مانع از ارث بردن طبقه بعدی خواهند شد، در واقع این طبقات ارث به ترتیب بر یکدیگر ارجحیت دارند. این طبقات به ترتیب ارث خواهند برد به این معنا که در صورتی که فرضا متوفی پدر، مادر و فرزند داشته باشد، دیگر خواهر و برادر و وراث سایر طبقات ارث نخواهند برد. هر یک از این وراث می توانند وراث سایر طبقات را از سهم الارث و سهام عدالت محروم کنند.
زن و شوهر جزء طبقات ارث محسوب نمی شوند و با تمام طبقات ارث خواهند برد. پس زن و شوهر با تمام طبقات به اندازه سهمشان از سهام عدالت ارث می برند. باید گفت که ارث مقوله بسیار پیچیده ای است و اصول و استثنائات فراوانی دارد، بنابراین در خصوص میزان سهم الارث وراث نمی توان در این مقال صحبت کرد. اما به توضیح بسیار مختصری در خصوص میزان سهم الارث طبقه اول وراث می پردازیم.
میزان سهم الارث طبقه اول وراث
پدر و مادر، هر کدام یک ششم از کل سهم الارث و سهام عدالت را خواهند برد. یک هشتم سهام عدالت و یا ارثیه به زن یا زنان متوفی متعلق است، در صورتی که متوفی صاحب فرزند باشد و در غیر این صورت سهم آن ها یک چهارم خواهد بود. شوهر متوفی یک چهارم سهام عدالت را در حالتی که متوفی فرزندی داشته باشد با ارث می برد و در غیر این صورت سهم او یک دوم از سهم الارث خواهد بود.
فرزندان از باقی مانده سهام و ماترک، به نسبت دو به یک اگر دختر و پسر باشند، ارث می برند، به این معنا که دختران نصف پسران سهم دارند. اگر تمام آن ها دختر و یا پسر باشند، میزان سهام آن ها یکسان خواهد بود. نوه ها ارث پدر یا مادر خود را خواهند برد، در صورتی که پدر یا مادر آن ها در زمان فوت متوفی در قید حیات بوده و قبل از تقسیم اموال و سهام عدالت از دنیا رفته باشد.
در واقع نوه ای که فرزند دختر متوفی محسوب می شود، چه پسر باشد و چه دختر، سهم مادر خود را به ارث برده و نوه ای که فرزند پسر متوفی محسوب می شود، در صورتی که پسر باشد یا دختر، سهم پدر خود را از سهم الارث خواهد برد. از آنجا که امکان آزاد سازی سهام های عدالت و خرید و فروش این سهام ها در بازار بورس و اوراق بهادار فراهم شده است، سهامداران و وراث مشمولین سهام عدالت به دنبال اطلاع از قیمت سهام خود برای فروش هستند. در رابطه با قیمت و ارزش سهام عدالت به نرخ روز نظریات و اقوال مختلفی وجود دارد که در مقاله ذیل توضیحات کاملی در خصوص آن آورده شده است.